Afgelopen kalenderjaar werd een uitgebreid onderzoek ivm ventilatie bij lacterende Holsteinkoeien afgerond aan MSU (Madison State University- USA) door de studiegroep The Dairyland Initiative. Het rapport werd recentelijk gepubliceerd in The Journal of Dairy Science. Daar momenteel nog steeds velen onder jullie ons regelmatig aanspreken ivm installatie van ventilatie/ventilatoren in nieuwbouw of renovatieprojecten hebben we de vrijheid genomen de opzet / resultaten & conclusies van dit opmerkelijke onderzoek even kort op te sommen. Tevens hebben we afgelopen zomer tijdens onze USA studiereis met onze groep kunnen kennis nemen van de vernieuwde ventilatietechnieken die perfect aanpassen bij de resultaten van dit onderzoek. U zal verder in deze update lezen wat volgens dit onderzoek de meest effi ciënte en economische aanpak is van ventileren bij lacterende en droogstaande Holsteins.
Algemeen
De afgelopen jaren is er in West Europa een duidelijke trend naar toepassing van ondersteunend mechanisch ventileren bij lacterende koeien en eveneens, tot op vandaag in weliswaar nog mindere mate, bij droogstaande koeien. Drijfveer hiervan is dat er van uitgegaan wordt dat hitte stress een economisch verlies induceert tussen +/- 100 en 140 euro/lacterende koe/jaar. Bij droogstaande koeien wordt uitgegaan van een economisch verlies van +/- 100 euro/koe/jaar. Dit zou betekenen dat hitte stress, na mastitis en klauwproblemen, in de top 3 van de meest economische dervingfactoren zou belanden indien niet of onvoldoende juist gemanaged. Opmerkelijk is dat deze veronderstelde derving dan ook nog gerealiseerd wordt in gemiddeld 50% a 60 % van de jaartijd. Zoals bekend hebben veel voorafgaandelijke studies tot op vandaag aangewezen dat het gebruik van mechanische ventilatie, en eventueel bijhorende sproeiers aan het voer hek (de zogenaamde “soakers”), bijdragen tot het reduceren van de negatieve effecten veroorzaakt door hitte stress, met name verminderde dagproductie en afnemende droge stof opname. Echter, tot op heden heeft er geen enkel onderzoek inzicht gegeven welke invloed mechanische ventilatie heeft op het liggedrag van lacterende koeien in periodes van weersomstandigheden die hitte stress veroorzaken. Het onderzoek dat we hier volgend omschrijven geeft ons echter een duidelijk inzicht.
Bij de proefopzet werden 3 groepen lacterende koeien van zelfde productieniveau constant gecontroleerd:
- Controle groep: Geen gebruik (uitgeschakelde) mechanische ventilatie
- Groep 1: Mechanische ventilatie met 0.5 m/seconde windsnelheid (50 cm boven het ligbedoppervlak)
- Groep 2: Mechanische ventilatie met 0.8 m/seconde windsnelheid (50 cm boven het ligbedoppervlak)
Focus van het onderzoek
Focus van alle metingen die werden uitgevoerd bij de verschillende ventilatie snelheden lag vooral op het verwerven van inzicht omtrent de evolutie/constateringen van de ligtijden (hoe lang liggen de koeien per ligbeurt ?) en de ligfrequentie (hoeveel ligbeurten per 24 uur ?). We weten uit voorafgaandelijk onderzoek dat koeien in periodes van hitte stress tot 3,3 uur per dag minder lang neerliggen. Tijdens het liggen neemt de lichaamstemperatuur van de koe namelijk toe. (Gemiddeld 0.8 °C) Koeien zullen in warme periodes op hitte stress reageren door quasi iedere ligbeurt te verkorten en sneller recht te staan. Reden hiervan is dat ze op deze manier het lichaamsoppervlak (buikstreek), benodigd om overtollige warmte af te voeren, vrij maken als bijkomend warmte uitwisselingsoppervlak. Dit in combinatie met het versnellen van het aantal ademhalingen per minuut. We zien dit reeds optreden bij het bereiken van een THI index van +/- 68 . Zie onderstaande tabel.
THI = Temperature Humidity Index (een berekende combinant van
temperatuur en relatieve luchtvochtigheid)
“Het is dus niet zoals velen denken dat koeien in periodes van hitte stress meer gaan liggen en hierdoor minder droge stof opnemen. Het tegendeel is dus waar en bewezen."
Wat zijn de “verborgen” nadelige effecten van verkorte ligtijden en lagere ligfrequenties?
Het spreekt voor zich dat bij verkorting van de ligtijden en dus langere recht sta tijdsvakken de klauwgezondheid het te verduren krijgt en dit nog intenser op bedrijven met hoge overbezettingspercentages. Vooral bij het eind van de zomer, wanneer koeien een aanzienlijke periode van hitte stress achter de rug hebben, wordt dit bij evaluatie van de mobiliteit scores en tijdens het bekappen van de koeien duidelijk en meermaals vastgesteld. De indirecte economische schade van deze bovenvermelde neveneffecten kan momenteel moeilijk ingeschat worden daar zij tot op vandaag nog niet meegenomen worden in de berekeningsmodellen. Dit geeft dus duidelijk aan dat professionele en efficiënte ventilatie vandaag onze aandacht meer dan verdient!
”Koeien gaan in periodes van hitte stress beduidend minder neerliggen bij gebrek aan ventilatie."
Belangrijk is tevens meteen aan te geven dat het plaatsen van sproeiers aan het voer hek de koeien helpt bij het beheersen van de lichaamstemperatuur op voorwaarde dat er voldoende geventileerd wordt aan het voer hek ! Wordt er niet geventileerd, ondanks het besproeien, dan daalt het ademhalingsritme niet en gaan koeien wederom minder tijd besteden aan liggen. Enkel besproeien aan het voer hek geeft duidelijk geen extra ligtijd of extra ligfrequentie tot resultaat.
”Wordt er niet geventileerd, dan daalt het ademhalingsritme niet."
Is het dan nuttig en slim koeien te gaan bevochtigen op het ligbed tijdens de ligmomenten?
Bij de installatie van ventilatiesystemen werden in combinatie met ventilatoren (en wordt er soms nog) niet alleen sproeiers geïnstalleerd aan het voer hek maar ook boven de ligbedden. Het uitgangspunt hierbij was/is dat men op deze manier koeien extra probeert te koelen tijdens de ligmomenten zodoende de ligtijden te kunnen verlengen. Onderzoek geeft echter duidelijk aan dat hieraan duidelijk negatieve invloeden verbonden zijn omtrent uiergezondheid door het nattere ligoppervlak. Ook bij de stijgende trend van het gebruik van gescheiden mest (vaste fractie) is dit een niet wenselijk scenario daar het DS gehalte van deze vaste fracties vandaag al een problematiek op zichzelf is/kan zijn. Bij de bezoeken tijdens onze studiereis kregen we deze boodschap ook duidelijk mee van de bedrijfsleiders. “Geen bevochtiging boven het ligbed in functie van optimale uiergezondheid”.
Tevens blijkt duidelijk uit vergelijkend onderzoek dat waterbedmatrassen de meest negatieve invloed hebben voor wat betreft de verkorting van de ligtijden tijdens periodes van hitte stress en deze bedrijven ook extra aandacht dienen te besteden aan hun ventilatieprotocol bij hitte stress management.
”Bedrijven met waterbedmatrassen horen extra aandacht te besteden aan hun ventilatieprotocol bij hitte stress management."
Meetresultaten in functie van 3 verschillende ventilatieregimes
Onderstaand de vergelijkingsgrafieken betreffende de verschillend gemeten waardes:
- A: Dagelijks gemeten maximale vaginale temperatuur (Daily maximum Vaginal temperature)
- B: Dagelijks ligtijd (Daily lying time) : gemiddeld 13 uur per dag zonder hitte stress
- C: Ligmomenten per dag (Lying bouts per day) : gemiddeld 11 momenten per dag zonder hitte stress
- D: Duurlengte per ligmoment (Duration per lying bout) : gemiddeld 95 minuten zonder hitte stress
Uitleg legenda :
- Controle = geen mechanische ventilatie (ventilatoren uitgeschakeld)
- 60 % Fan Power = 0.5 meter/seconde windsnelheid (1,8 km/uur)
- 100 % Fan Power = 1 meter/seconde windsnelheid (3,6 km/uur)
Eerste conclusie(s):
Lichaamstemperatuur (vaginaal):
- Bij mechanisch ventileren met een windsnelheid vanaf 1,8 km/uur worden koeien zeer goed ondersteund in het managen van hun lichaamstemperatuur zodra de THI boven waarde 68 stijgt.
- Bij een windsnelheid van 3.6 km/uur is dit nog beter.
- Koeien die niet geventileerd worden krijgen het in vergelijking zeer hard te verduren en bouwen hun ademhalingsritme snel op, de zogenaamde “pompers”, met alle nadelige gevolgen.
”Koeien die niet geventileerd worden krijgen het in vergelijking zeer hard te verduren."
Dagelijkse ligtijd:
- Bij koeien die niet geventileerd worden bij een THI boven de 68 zien we een dagelijks ligtijdverkorting van om en bij de 2 uur/dag.
- Bij koeien die mechanisch geventileerd worden zien we een stabiel tot licht verhoogd patroon voor wat betreft de dagelijkse ligtijd en dit zowel bij 1,8 en 3,6 km/uur windsnelheid.
- o 3,6 km/uur geeft hier een licht positiever en beste resultaat.
Aantal ligmomenten per dag in combinatie met duurlengte van de ligmomenten:
- Koeien die mechanisch geventileerd worden, het zij aan 1,8 of 3,6 km/ uur hebben minder verschillende ligmomenten dan koeien die niet geventileerd worden vanaf THI 65.
- Reden hiervan is, als we kijken naar grafiek D, dat de duurlengte per ligmoment bij mechanisch geventileerde koeien gemiddeld quasi 15 minuten langer is dan bij koeien die niet mechanisch geventileerd worden.
- Mechanisch geventileerde koeien vertonen dus een veel effi ciënter, comfortabeler en gezonder 24 uurs ligpatroon.
En wat is nu de invloed op melkproductie en droge stof opname?
Melkproductie:
- De controle groep (niet mechanisch geventileerd) verliest per stijging van 10 THI punten +/- 2kg dagproductie/koe. Zeer confronterende cijfers!
- De koeien mechanisch geventileerd aan 1,8 km/uur verliezen slechts 0,2 kg/dag per stijging van 10 THI punten.
- Koeien geventileerd aan 3,6 km uur noteerden een lichte stijging van 0,5 kg/dag per stijging van 10 THI punten
Droge stof opname:
- Bij de controle groep (niet mechanisch geventileerd) daalt de DS opname met maar liefst 0,9 kg/koe/dag per 10 punten stijging van de THI index. Enorme verliezen dus.
- Bij de groep mechanisch geventileerd aan 1,8 km/uur zien we per 10 punten THI stijging een daling van 0.33 kg DS/koe/dag.
- Bij de groep mechanisch geventileerd aan 3,6 km/uur blijft de DS opname/koe/dag constant en ongewijzigd.
In detail:
- 1,8 km/uur windsnelheid geeft gemiddeld een 0.9 kg hogere DS opname/koe/dag dan zonder mechanische ventilatie
- 3.6 km/uur windsnelheid geeft gemiddeld 1,7 kg hogere DS opname/ koe/dag dan zonder mechanische ventilatie
Voorbeeld: een 250 koeien bedrijf dat in periodes van hitte stress 0.8 kg DS opname/koe dag verliest aan een voerconversiewaarde van 1,45 mist per dag 1.15 liter productie * 250 koeien = 287 liter gemiste melk/dag.
- Kies nu zelf hoeveel dagen u denkt hitte stress te ervaren binnen uw veestapel maar in de afgelopen 4 jaar hadden we (berekening op basis gegevens KMI) gemiddeld 92 dagen/jaar met een THI van hoger dan 68. Ja, u leest het goed, quasi 25 % van het jaar of gemiddeld 12.000 euro (melkprijs 45 cent/kg) gemiste melk/jaar tijdens de afgelopen 4 jaar indien u onvoldoende of niet ventileert. Per lacterende koe dus gemiddeld 48 euro derving per jaar.
- We houden hier dan nog geen rekening met verliezen door toegenomen klauwproblematiek en teruglopende vruchtbaarheid.
Algemene CONCLUSIES:
”Bij 3.6 km/uur ventilatiesnelheid op ligbedhoogte zien we een productietoename van 0.5 kg/koe/dag."
✔️ Deze studie is het eerste onderzoek dat duidelijk boven water brengt dat indien we de ligtijden van lacterende koeien in periodes van warm weer economisch maximaal willen managen op 50 cm boven ligbedoppervlak we dit doen met windsnelheden tussen 2,5 en 3,5 km/uur.
✔️ Bij toepassing van dit mechanisch ventilatieprotocol verhogen we het koe comfort van de lacterende dieren wat wordt bevestigd door:
- Verlaagde vaginale temperaturen van geventileerde koeien tov niet geventileerd.
- Niet tot zeer licht verhoogde ademhalingsritme van geventileerde koeien tov niet geventileerd
- Langere ligtijden van geventileerde koeien tov niet geventileerd
- Aanzienlijk hogere DS opname van geventileerde koeien tov niet geventileerd
- Hogere productie/koe/dag van geventileerde koeien tov niet geventileerd
✔️ Kies dus voor ventilatoren of voor ventilatie systemen in uw stal of melkruimte waarmee u zeker ventilatiesnelheden kan bereiken tussen 2,5 en 3,5 km/uur op 50 cm boven het ligbed en bepaal uw ventilator keuze en locaties in functie van het behalen van voornoemde normen.
✔️ In functie van energiezuinigheid en maximale kostenbesparing is
het interessant kennis te nemen van aandrijfmotoren uitgerust
met de nieuwe Turntide technologie. Deze motoren laten in de
recentelijk onafhankelijke vergelijkingstesten tot 60 % minder
elektriciteitsverbruik noteren dan de conventionele aandrijfmotoren.
Kies ook voor frequentiesturingen die af gezekerd zijn ifv het voorkomen
van zwerfstroom. Let hier vooral op bij aansluitingen rondom uw AMS of
conventionele melksystemen.
✔️ Vergeet uw wachtruimte, melkstal of AMS ruimtes niet individueel uit te rusten. De bezoekfrequenties bij AMS en wil bij de koeien om de melkstal te betreden in warmere periodes kunnen hier enorm positief mee beïnvloed worden.
✔️ Momenteel worden er 2 projecten in Vlaanderen geïnstalleerd met de nieuwe ventilatieprincipes met exhaust ventilatoren (uitgerust met Turntide). Deze nieuwe techniek heeft aanzienlijke voordelen naar ventilatiekwaliteit, ergonomie, onderhoud en vooral kostprijsbeheersing. Zodra deze afgewerkt zijn voorzien we u van beeldmateriaal in één van onze volgende updates.
”Goed ventileren rendeert!"
✔️ Maak gebruik van de winterperiode. Het is een aangewezen (iets minder drukke) periode om het ventilatiegebeuren te overdenken en hieromtrent in gesprek te gaan met de hieromtrent relevante partijen. U hebt nu tijd om het goed te overdenken, te berekenen en, indien nodig, te gaan bezichtigen. Zorg dat u er klaar voor bent deze zomer want goed ventileren rendeert.
Succes en tot weldra,
Filip Jamart | XL-PRO milking.